Tailieumoi.vn xin giới thiệu đến các quý thầy cô, các em học sinh lớp 7 tài liệu sơ đồ tư duy bài Phò giá về kinh hay nhất, gồm 6 trang đầy đủ những nét chính về văn bản như:

Các nội dung được Giáo viên nhiều năm kinh nghiệm biên soạn chi tiết giúp học sinh dễ dàng hệ thống hóa kiến thức từ đó dễ dàng nắm vững được nội dung tác phẩm Phò giá về kinh Ngữ văn lớp 7.

Mời quí bạn đọc tải xuống để xem đầy đủ tài liệu Sơ đồ tư duy bài Phò giá về kinh dễ nhớ, ngắn nhất - Ngữ văn lớp 7:

Phò giá về kinh

Bài giảng: Phò giá về kinh

A. Sơ đồ tư duy Phò giá về kinh

B. Tìm hiểu bài Phò giá về kinh

I. Tác giả

- Trần Quang Khải: (1241 – 1294), con trai thứ ba của vua Trần Thái Tông.

- Ông là một võ tướng kiệt xuất, được phong Thượng tướng, có công rất lớn trong hai cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên (1284-1285; 1287-1288), đặc biệt là trong hai trận chiến thắng ở Hàm Tử và Chương Dương.

II. Tìm hiểu chung về tác phẩm

1. Thể loại: Thơ ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật.

2. Hoàn cảnh sáng tác

- Bài thơ “Phò giá về kinh” được làm khi ông đi đón Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông về Thăng Long (Hà Nội ngày nay) ngay sau chiến thắng Chương Dương, Hàm Tử giải phóng kinh đô năm 1285.

3. Bố cục: 2 phần

- Phần 1: (Hai câu thơ đầu): Hào khí chiến thắng của quân ta.

- Phần 2: (Hai câu còn lại): Khát vọng muôn đời thái bình, độc lập.

4. Giá trị nội dung

Bài thơ thể hiện hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình, thịnh trị của dân tộc ta ở thời đại nhà Trần.

5. Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm súc.

- Giọng điệu sảng khoái, hân hoan, tự hào.

- Hình thức diễn đạt cô đúc, dồn nén cảm xúc vào bên trong ý tưởng.

III. Dàn ý phân tích tác phẩm

1. Hai câu thơ đầu: Hào khí chiến thắng của dân tộc

- Hai chiến thắng Chương Dương và Hàm Tử, trận thắng lớn trên sông Hồng thời Trần (thắng quân Mông - Nguyên)

- Nghệ thuật:

+ Sử dụng động từ mạnh (đoạt, cầm) đặt đầu câu liên tiếp, sử dụng danh từ chỉ địa danh nổi tiếng (Hàm Tử, Chương Dương).

+ Đối về thanh, ý, nhịp giữa 2 câu.

+ Giọng điệu: hùng tráng, sảng khoái, hân hoan.

2. Hai câu còn lại: Khát vọng muôn đời thái bình, thịnh trị

- Lời động viên, xây dựng và phát triển đất nước trong cảnh thái bình.

- Khẳng định sự bền vững, thịnh trị của đất nước.

- Đó không chỉ là khát vọng của một người mà là mong ước, khát khao của toàn dân tộc.

→ Phò giá về kinh là bài ca chiến đấu và chiến thắng của nhân dân ta với niềm khát vọng hòa bình và đất nước thịnh trị thái bình muôn thuở.

IV. Bài phân tích

Những trang lịch sử chống giặc ngoại xâm bảo vệ quê hương đất nước của dân tộc Việt Nam thật oanh liệt, hào hùng. Người viết nên những trang sử vẻ vang ấy chính là bao vị anh hùng và nhân dân các thời đại, mà ở thời đại nào, lòng yêu nước nơi họ cũng tỏa sáng rực rỡ. Thượng tướng thái sư Trần Quang Khải là một trong những vị anh hùng như thế, ông đã đem trọn tài năng, phẩm chất, khí tiết để dâng hiến cho non sông, góp phần đánh tan quân giặc xâm lược Mông - Nguyên mạnh như hổ đói, khi chúng vào giày xéo mảnh đất quê hương. Bài thơ “Phò giá về kinh” của Trần quang Khải đã thể hiện lòng yêu nước cháy bỏng của ông và một khát vọng mạnh mẽ muốn xây dựng quê hương giàu mạnh đến ngàn thu.

Bài thơ trên đây có một hoàn cảnh ra đời khá đặc biệt, mà muốn hiểu hết giá trị của nó, ta cần nhắc tới năm 1285, sau chiến thắng vang dội ở Chương Dương và Hàm Tử, kinh đô được giải phóng. Trong niềm vui chiến thắng rộn ràng, Trần Quang Khải đi đón Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông về Thăng Long. Hào khí Đông A của thời đại nhà Trần ở lúc thịnh nhất, Trần Quang Khải đã tràn trề cảm xúc tự hào và tin tưởng khi sáng tác bài thơ này. Nhà thơ chọn thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt cực kỳ ngắn gọn, hàm súc để thể hiện niềm vui mạnh mẽ trong lòng ông.

Cảm nhận đầu tiên khi đọc bài thơ là giọng thơ sôi nổi, dứt khoát với cách ngắt nhịp 2/3, khiến ta thấy ngay đây là giọng thơ của một nhà thơ võ tướng. Hai động từ mạnh đoạt và cầm miêu tả chiến thắng oanh liệt của quân dân ta với niềm tự hào bất tận, vì chính nhà thơ là người giữ vai trò lãnh đạo hai trận chiến khốc liệt mà vinh quang ở Chương Dương và Hàm Tử. Cách liệt kê hai địa danh khiến cho ý thơ thêm hào hùng. Phép đối của thơ ngũ ngôn tứ tuyệt thật chuẩn, ngay cả ở phần dịch thơ cũng chứa đầy hào khí:

Chương Dương cướp giáo giặc

Hàm Tử bắt quân thù.

Người nam nhi thời Trần đã lập nên nghiệp lớn, dẫn đầu binh sĩ đánh bại cả một đoàn quân bạo tàn từng nghênh ngang cho rằng gót ngựa chúng đi tới đâu thì ngay cả cỏ cũng không mọc nổi. Thế nhưng qua lời tuyên bố ngắn gọn như trên, vị anh hùng thời đại nhà Trần đã tuyên bố về chiến thắng của nhân dân Đại Việt trước bọn chúng. Đó là do sức mạnh vô địch của tinh thần đoàn kết, lòng yêu nước nồng nàn của tướng sĩ trong cuộc chiến đấu cam go. Nhịp điệu nhanh mạnh của câu thơ thể hiện đúng không khí chiến thắng. Và lời thơ cất lên như một khúc khải hoàn ca làm nức lòng người. Có thể nói, nhà thơ đã viết lên lời ký sự ngắn gọn mà nóng bỏng ngay trong phút giây đáng tự hào nhất của thời đại Đông A.

Nếu hai câu thơ đầu tiên cho chúng ta một mạch cảm xúc chiến trận hào hùng bi tráng thì hai câu thơ tiếp theo lại hướng về cảnh thanh bình, đó chính là cảnh bình yên mà nhân dân ta đã cố gắng đánh đổi máu sương để có thể giành lại được:

Thái bình nên gắng sức

Non nước lấy ngàn thu

Đây phải chăng chính là một lời tự nhủ của tác giả nói với chính bản thân mình về thân phận là quan phải phụng sự đất nước, phò tá nhân dân thì nhân dân mới có thể được hưởng thái bình ấm no hạnh phúc. Nhà thơ tự nói với mình, tự nhắc nhở mình về nhiệm vụ trước mắt cũng là nhiệm vụ lâu dài: “Thái bình tu trí lực”. Giặc ngoại xâm đã bị quét sạch, đất nước được thái bình, các quý tộc, các vương hầu phải “tu trí lực”, nghĩa là nên gắng sức, đem tài trí, đem sức người, sức của ra xây dựng lại đất nước. Đó cũng là điều tâm huyết mà nhà thơ muốn nhắc nhở mọi người. Lời thơ cho thấy sự sáng suốt, tầm chiến lược sâu xa của Trần Quang Khải, cho thấy tầng lớp quý tộc nhà Trần là lực lượng tiến bộ nhất trong xu thế đi lên của lịch sử dân tộc, đang nắm quyền lãnh đạo đất nước Đại Việt.

Đây là lời vị thượng tướng động viên dân chúng hãy bắt tay ngay vào công cuộc xây dựng, phát triển đất nước trong hòa bình và tin tưởng sắt đá vào sự bền vững muôn đời của Tổ quốc. Danh tướng Trần Quang Khải vừa từ chiến trường trở về, áo bào còn vương khói súng, chưa kịp nghỉ ngơi đã lo ngay đến nhiệm vụ trước mắt cũng như kế sách lâu dài cho quốc gia, dân tộc. Ông nhấn mạnh: Trong thời bình, mọi người cần phải dốc hết sức lực để xây dựng non sông. Nước mạnh, dân giàu thì mới đánh tan được tham vọng ngông cuồng của giặc ngoại xâm, đồng thời chủ quyền độc lập mới được giữ gìn lâu dài. Điều đó chứng tỏ Trần quang Khải vừa là một chiến tướng, vừa là một vị đại thần có tài kinh bang tế thế, luôn đặt trách nhiệm với dân, với nước lên hàng đầu.

Tương tự bài Sông núi nước Nam, bài thơ Phò giá về kinh cũng thể hiện lòng yêu nước theo kiểu mộc mạc, tự nhiên nhưng mạnh mẽ, hào hùng. Hai bài thơ đều phản ánh bản lĩnh vững vàng, khí phách hiên ngang của dân tộc ta. Một bài nêu cao chủ quyền độc lập thiêng liêng, khẳng định nước Nam là của vua Nam, không kẻ nào được phép xâm phạm, nếu cố tình xâm phạm tất sẽ chuốc lấy bại vong. Một bài thể hiện khí thế hào hùng và bày tỏ khát vọng xây dựng, phát triển đất nước trong hòa bình với niềm tin đất nước sẽ bền vững nghìn thu.

Tác phẩm là một kiệt tác trong nền thơ cổ văn học Việt Nam. Bài thơ có giá trị lịch sử như một tượng đài chiến công tráng lệ và nó đã làm sống lại những chiến công hào hùng của dân tộc ta. Đồng thời tác phẩm cũng cho chúng ta thấy được thế hệ con cháu chúng ta cần học tập thật tốt để xây dựng một đất nước giàu mạnh để đền đáp xứng đáng mong ước của nhân dân ta của cha ông ta.

V. Một số lời bình về tác phẩm

1. “Thời nhà Trần (thế kỉ XIII), giặc Nguyên với sức mạnh của một đế quốc hiếu chiến đã ba lần kéo quân sang xâm lược nước ta vào các năm 1258, 1285 và 1287. Nhân dân ta đã không chiến thắng một cách dễ dàng. Phải có khí thế quyết chiến và tinh thần đoàn kết mới chống nổi đội quân vừa đông vừa tinh nhuệ như quân Nguyên. Hội nghị Diên Hồng ít nhiều đại diện cho nhân dân lúc bấy giờ, đã nhất trí hô to “Đánh!” khi nhà vua hỏi: “Nên hàng hay nên đánh?”. Quan quân đều thích hai chữ “Sát Thát” (có nghĩa là: giết giặc Nguyên) để nêu cao ý chí giết giặc lập công. Dựa vào sức mạnh của nhân dân, nhà Trần đã tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến chống quân Nguyên đạt thắng lợi vẻ vang. Những anh hùng dân tộc như Trần Quốc Tuấn xin với vua “Trước hết hãy chặt đầu tôi đã, rồi hãy hàng”, như Trần Bình Trọng “thà làm ma đất Nam không thèm làm vương đất Bắc”, như Trần Quốc Toản – người anh hùng nhỏ tuổi quyết phá giặc mạnh báo ơn nước,... mãi mãi là những dấu son trong lịch sử nước nhà. Và hào khí “Đông A” – hào khí thời nhà Trần đã nảy sinh trong cuộc chiến đấu để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ chính nghĩa, bảo vệ hoà bình và độc lập dân tộc.”