* Nguyên nhân sâu xa:

- Sự phát triển không đều về kinh tế và chính trị của chủ nghĩa tư bản cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX đã làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các nước đế quốc.

- Những mâu thuẫn giữa các nước đế quốc về vấn đề thuộc địa là không thể tránh khỏi và ngày càng trở nên gay gắt.

- Hình thành hai khối quân sự đối lập, kình địch nhau: khối Liên minh (Đức, Áo - Hung, I-ta-li-a) >< khối Hiệp ước (Anh, Pháp, Nga).

⟹ Đây là nguyên nhân cơ bản dẫn đến chiến tranh.

* Duyên cớ:

- Ngày 28-6-1914, Thái tử Áo - Hung bị một người Xéc-bi ám sát tại Bô-xni-a. Nhân cơ hội đó giới quân phiệt Đức, Áo đã tuyên chiến.

⟹ Chiến tranh bùng nổ và nhanh chóng trở thành chiến tranh thế giới.

* Giai đoạn thứ nhất: 1914 - 1916

* Nét nổi bật trong giai đoạn thứ hai của cuộc chiến tranh:

- Tháng 4 - 1917, Mĩ tham gia chiến tranh. Sự tham chiến của Mĩ có lợi cho phe Hiệp ước.

- Tháng 11 - 1917, Cách mạng tháng Mười Nga thành công, ảnh hưởng rất lớn đến phong trào đấu tranh của nhân dân thế giới. Tháng 3 - 1918, Nga rút khỏi chiến tranh.

- Ngày 11-11-1918, Đức kí hiệp ước đầu hàng không điều kiện. Chiến tranh kết thúc với sự thất bại hoàn toàn của phe Liên minh.

* Mĩ tham gia chiến tranh muộn vì:

- Mĩ muốn lợi dụng chiến tranh để bán vũ khí cho cả hai phe và khi chiến tranh kết thúc dù thắng hay bại, các nước tham chiến đều bị suy yếu, còn Mĩ sẽ khẳng định ưu thế của mình.

- Đến năm 1917, Mĩ tham gia chiến tranh và đứng về phe Hiệp ước với mục đích:

+ Được chia lợi nhuận nhiều hơn sau khi chiến tranh kết thúc.

+ Ngăn chặn phong trào cách mạng thế giới đang lan rộng.

* Hậu quả của chiến tranh thế giới thứ nhất:

- Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc với sự thất bại của phe Liên minh, gây nên thiệt hại nặng nề về người và của:

+ Nhiều thành phố, làng mạc, đường sá, cầu cống, nhà máy bị phá hủy. Chiến phí lên tới 85 tỉ đôla.

+ 10 triệu người chết, hơn 20 triệu người bị thương.

+ Các nước Châu Âu trở thành con nợ của Mĩ.

- Bản đồ thế giới được chia lại: Đức mất hết thuộc địa; Anh, Pháp, Mĩ mở rộng thêm thuộc địa của mình.

- Từ trong cuộc chiến tranh, cách mạng tháng Mười Nga thành công đánh dấu bước chuyển lớn trong cục diện chính trị thế giới.

Chiến tranh thế giới thứ nhất mang tính chất của một cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa. Vì:

- Mục đích tham chiến của các nước đế quốc: tranh giành thuộc địa của nhau, khuếch trương thế lực,… nhằm phân chia lại thế giới. Những mục đích trên chỉ đem lại lợi nhuận cho giai cấp tư sản nắm quyền.

- Hậu quả: nặng nề trên tất cả các mặt kinh tế, chính trị, xã hội,… Những hậu quả này đè nặng lên vai những người dân vô tội.

* Bảng những sự kiện chính của Chiến tranh thế giới thứ nhất

Thời gian	Chiến sự
Năm 1914	- Đức tập trung lực lượng ở mặt trận phía Tây nhằm đánh bại quân Pháp một cách chớp nhoáng. Pa-ri bị uy hiếp. - Trong khi quân Pháp có nguy cơ bị tiêu diệt thì ở mặt trận phía Đông, quân Nga tấn công quân Đức cứu nguy cho Pháp.
Năm 1915	Đức, Áo - Hung dồn toàn lực tấn công Nga. Hai bên ở vào thế cầm cự trên một Mặt trận dài 1200 km.
Năm 1916	Đức chuyển mục tiêu về phía Tây tấn công pháo đài Véc-đoong. Đức không hạ được Véc-đoong, 2 bên thiệt hại nặng.
Từ mùa xuân 1917	Chiến sự chủ yếu diễn ra ở mặt trận Tây Âu. Phe Hiệp ước phản công
Ngày 2-4-1917	Mĩ tham chiến. Chiến sự có lợi cho phe Hiệp Ước.
Ngày 7-11-1917	Cách mạng tháng Mười Nga thắng lợi, nước Nga Xô viết rút khỏi chiến tranh.
Tháng 7-1918 đến 9-1918	Quân Anh, Pháp phản công và tổng tấn công ở khắp các mặt trận. Các đồng minh của Đức lần lượt đầu hàng.
Ngày 9-11-1918	Cách mạng bùng nổ ở Đức, lật đổ nền quân chủ và thành lập chế độ cộng hòa.
Ngày 11-11-1918	Chính phủ mới của Đức đầu hàng. Chiến tranh kết thúc với sự thất bại của phe Liên minh: Đức, Áo, Hung.

Lý thuyết Bài 6: Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918)

I. Nguyên nhân chiến tranh

1. Quan hệ quốc tế cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX

- Sự phát triển không đều về kinh tế và chính trị của chủ nghĩa tư bản đã làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các đế quốc ở cuối XIX đầu XX.

- Sự phân chia thuộc địa giữa các đế quốc cũng không đều. Đế quốc già (Anh, Pháp) nhiều thuộc địa. Đế quốc trẻ (Đức, Mĩ, Nhật Bản) ít thuộc địa.

- Mâu thuẫn giữa các đế quốc về vấn đề thuộc địa nảy sinh và ngày càng gay gắt.

- Các cuộc chiến tranh giành thuộc địa đã nổ ra ở nhiều nơi vào cuối thế kỷ XIX:

- Sự hình thành hai phe đối lập:

+ Trong cuộc chạy đua giành giật thuộc địa, Đức là kẻ hiếu chiến nhất, lại ít thuộc địa. Năm 1882, Đức đã cùng Áo - Hung, Italia thành lập “phe Liên Minh”, chuẩn bị chiến tranh chia lại thế giới.

+ Để đối phó Anh đã ký với Nga và Pháp những Hiệp ước tay đôi hình thành “phe Hiệp ước” (đầu thế kỉ XX).

=> Hai khối quân sự ráo riết chạy đua vũ trang tích cực chuẩn bị chiến tranh.

2. Nguyên nhân dẫn đến chiến tranh

* Nguyên nhân sâu xa

- Sự phát triển không đều của các nước đế quốc, mâu thuẫn giữa các đế quốc về thuộc địa ngày càng gay gắt (trước tiên là giữa đế quốc Anh với đế quốc Đức) là nguyên nhân cơ bản dẫn đến chiến tranh.

- Sự tranh giành thị trường, thuộc địa giữa các đế quốc với nhau.

Lược đồ hai khối quân sự trong Chiến tranh thế giới thứ nhất

* Nguyên nhân trực tiếp

- Sự hình thành hai khối quân sự đối lập, kình địch nhau.

- Duyên cớ: Ngày 28/6/1914, Hoàng thân thừa kế ngôi vua Áo-Hung bị ám sát tại Bô-xni-a (Xéc bi).

Thái tử Áo - Hung bị ám sát

II. Diễn biến của chiến tranh

1. Giai đoạn thứ nhất (1914 - 1916)

Thời gian	Diễn biến chiến sự
28/7/1914	Áo - Hung tuyên chiến với Xéc-bi.
1/8/1914	Đức tuyên chiến với Nga.
3/8/1914	Đức tuyên chiến với Pháp.
4/8/1914	Anh tuyên chiến với Đức.
Tháng 8/1914	Đức tấn công Pháp ở mặt trận phía Tây, thủ đô Pa-ri bị uy hiếp, quân Pháp có nguy cơ bị tiêu diệt.
9/1914	Nga tấn công Đức ở mặt trận phía Đông. Đức phải điều bớt quân từ mặt trận phía Tây về mặt trận phía Đông ⇒ Pháp được cứu nguy.
Đầu năm 1915	Đức tập trung binh lực tấn công Nga ở mặt trận phía Đông, tuy nhiên, Đức không đạt được mục đích loại Nga khỏi vòng chiến.
1916	- Đức chuyển trọng tâm tấn công sang mặt trận phía Tây, mở chiến dịch tấn công Véc-đooong (Pháp, tháng 12/1916), nhưng thất bại. ⇒ Hai phe Hiệp ước và Liên minh chuyển sang giai đoạn phòng ngự.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Giai đoạn thứ 2 (1917 - 1918)

Đức kí hiệp định đầu hàng kết thúc chiến tranh thế giới thứ nhất

3. Mở rộng: Tại sao Mĩ tham gia Chiến tranh thế giới thứ nhất muộn?

- Lúc đầu Mĩ giữ thái độ “trung lập”, thực ra Mĩ muốn lợi dụng chiến tranh để bán vũ khí cho cả hai phe và khi chiến tranh kết thúc dù thắng hay bại, các nước tham chiến đều bị suy yếu, còn Mĩ sẽ khẳng định ưu thế của mình.

- Đến năm 1917, Mĩ tham gia chiến tranh và đứng về phe Hiệp ước với mục đích:

+ Được chia lợi nhuận nhiều hơn sau khi chiến tranh kết thúc.

+ Ngăn chặn phong trào cách mạng thế giới đang lan rộng.

III. Kết cục của cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất

1. Hậu quả của chiến tranh

- Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc với sự thất bại của phe Liên Minh, gây nên thiệt hại nặng nề về người và của.

+ 10 triệu người chết.

+ 20 triệu người bị thương.

+ Chiến phí 85 tỉ đô la.

- Các nước Châu Âu trở thành con nợ của Mỹ.

- Bản đồ thế giới thay đổi.

- Cách mạng tháng Mười Nga thành công đánh dấu bước chuyển lớn trong cục diện thế giới.

Hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất

2. Tính chất: Chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa.

3. Mở rộng: Ảnh hưởng của Chiến tranh thế giới thứ nhất đến Việt Nam:

Trong Chiến tranh thế giới thứ nhất Pháp tăng cường khai thác thuộc địa và bắt binh lính người Việt.

- Việt Nam là thuộc địa của thực dân Pháp, trong khi đó Pháp tham gia chiến tranh thế giới thứ nhất và chịu thiệt hại nặng nề.

- Để khắc phục hậu quả do chiến tranh gây ra Pháp tất yếu sẽ tăng cường bóc lột và khai thác thuộc địa để bù lỗ cho chiến tranh. Hơn nũa, trong quá trình tham chiến, Pháp âm mưu tăng cường bắt lính người Việt để chiến đấu nhằm lấy đó làm “bia đỡ đạn” cho người Pháp.