Tailieumoi.vn giới thiệu Giải sách bài tập Hoá học lớp 12 Bài 4: Luyện tập: Este và chất béo chi tiết giúp học sinh xem và so sánh lời giải từ đó biết cách làm bài tập trong SBT Hoá học 12. Mời các bạn đón xem:

Bài giảng Hóa học 12 Bài 4: Luyện tập Este và chất béo

Giải SBT Hoá học 12 Bài 4: Luyện tập: Este và chất béo

Bài 4.1 trang 8 SBT Hoá học 12: Cho các phát biểu sau :

a) Chất béo thuộc loại hợp chất este.

b) Các este không tan trong nước do chúng nhẹ hơn nước.

c) Các este không tan trong nước và nổi trên mặt nước do chúng không tạo được liên kết hiđro với nước và nhẹ hơn nước.

d) Khi đun chất béo lỏng trong nồi hấp rồi sục dòng khí hiđro vào (có xúc tác niken) thì chúng chuyển thành chất béo rắn

e) Chất béo lỏng là các triglixerit chứa gốc axit không no trong phân tử.

Những phát biểu đúng là

A. a, d, e.                        B. a, b, d.

C. a, c, d, e.                    D. a, b, c, d, e.

Lời giải:

a) Đúng, chất béo là trieste của các axit béo với glixerol nên chất béo thuộc loại hợp chất este.

b) Sai, este không tan trong nước do khả năng tạo liên kết hiđro với các phân tử nước rất kém.

c) Đúng.

d) Đúng, các chất béo lỏng chứa gốc axit béo không no. Khi tham gia phản ứng hiđro hóa trở thành các gốc axit béo no. Các chất béo rắn chứa gốc axit béo no.

e) Đúng

$\to$ Chọn C.

Bài 4.2 trang 8 SBT Hoá học 12: Khi cho một ít mỡ lợn (sau khi rán, giả sử là tristearin) vào bát sứ đựng dung dịch NaOH, sau đó đun nóng và khuấy đều hỗn hợp một thời gian. Khi đó quan sát được hiện tượng nào sau đây ?

A. Miếng mỡ nổi ; sau đó tan dần.

B. Miếng mỡ nổi ; không thay đổi gì trong quá trình đun nóng và khuấy

C. Miếng mỡ chìm xuống ; sau đó tan dần.

D. Miếng mỡ chìm xuống ; không tan.

Lời giải:

Chất béo nhẹ hơn nước và không tan trong nước nên miếng mỡ nổi lên trên.

Mỡ lợn chứa tristearin nên có phản ứng thủy phân của tristearin trong môi trường bazơ

$(C_{17}{H}_{35}COO{)}_3{C}_3{H}_5+3NaOH\to 3C_{17}{H}_{35}COON\text{a}+C_3{H}_5(OH{)}_3$

Nên miếng mỡ tan dần

$\to$ Chọn A.

Bài 4.3 trang 9 SBT Hoá học 12: Xà phòng hoá 4,4 g este X có CTPT C₄H₈0₂ trong dung dịch NaOH thu được 4,1 g muối của axit Y. Công thức cấu tạo của X là 

a. HCOOC₃H₇

b. CH₃COOC₂H₅

c. C₂H₅COOCH₃ 

d. HCOOCH₂CH₂CH₃

Phương pháp giải:

n_RCOONa = n_RCOOR’

$\to M_{RCOON\text{a}}$

$\to$ Công thức của muối

$\to$ Công thức của X

Lời giải:

$n_X={\displaystyle \frac{4,4}{88}}=0,05mol$

Gọi công thức tổng quát của X là RCOOR’

PTHH: 

$RCO{\text{OR}}^{\prime }+NaOH\to RC\text{OONa + R'OH}$

Theo phương trình, ta có: n_RCOONa = n_RCOOR’ = 0,05 mol

$\to M_{RCOON\text{a}}={\displaystyle \frac{4,1}{0,05}}=82$

$\to$ muối: CH₃COONa

Mà CTPT của X là C₄H₈O₂

$\to$ X: CH₃COOC₂H₅

$\to$ Chọn B.

Bài 4.4 trang 9 SBT Hoá học 12: Đun 6,6 g hỗn hợp gồm 2 este X, Y đồng phân có CTPT C₄H₈O₂ trong dung dịch NaOH vừa đủ thu được 6,5 g hỗn hợp 2 muối của 2 axit đồng đẳng kế tiếp nhau. Hai este có công thức là 

A. HCOOC₃H₇ và CH₃COOC₂H₅

B. CH₃COOC₂H₅ và C₂H₅COOCH₃

C. CH₃COOC₂H₃ và CH₃COOC₃H₇

D. CH₃COOCH₃ và C₂H₅COOCH₃

Phương pháp giải:

n_RCOONa = n_RCOOR’

$\to M_{RCOON\text{a}}$

$\to$ Công thức của 2 muối

$\to$ Công thức của 2 este

Lời giải:

$n_{este}={\displaystyle \frac{6,6}{88}}=0,075mol$

Gọi công thức tổng quát của 2 este X, Y là RCOOR’

PTHH: 

$RCO{\text{OR}}^{\prime }+NaOH\to RC\text{OONa + R'OH}$

Theo phương trình, ta có: n_RCOONa = n_RCOOR’ = 0,075 mol

$\to M_{RCOON\text{a}}={\displaystyle \frac{6,5}{0,075}}=86,67$

$\to$ 2 muối có công thức là CH₃COONa và C₂H₅COONa.

Mà este X, Y đều có công thức phân tử là C₄H₈O₂

$\to$ 2 este có công thức là CH₃COOC₂H₅ và C₂H₅COOCH₃

$\to$ Chọn B.

Bài 4.5 trang 9 SBT Hoá học 12: Giải thích tại sao khi cho isoamyl axetat (dầu chuối) vào cốc đựng dung dịch natri hiđroxit thấy chất lỏng trong cốc tách thành hai lớp, nhưng khi khuấy đều và đun sôi hỗn hợp một thời gian thấy chất lỏng trong cốc tạo thành một dung dịch đồng nhất?

Lời giải:

Dầu chuối không tan trong nước vì nó không có khả năng tạo được liên kết hiđro với nước và vì khối lượng riêng nhỏ hơn nước nên dầu chuối nổi trên mặt nước (hoặc dung dịch kiềm).

Khi đun sôi và khuấy đều đã xảy ra phản ứng xà phòng hoá este :

CH₃COOCH₂CH₂CH(CH₃)₂ + NaOH→ CH₃COONa + OHCH₂CH₂CH(CH₃)₂

Sản phẩm phản ứng tan được trong nước (hoặc dung dịch kiềm dư) nên tạo thành dung dịch đồng nhất.

Bài 4.6 trang 9 SBT Hoá học 12: Viết các phương trình hóa học để hoàn thành các dãy biến hóa sau:

Phương pháp giải:

Dựa vào tính chất hóa học, phương trình điều chế của các hợp chất hữu cơ.

Lời giải:

b) 

$C{H}_{3}C{H}_{2}COOH+B{r}_2\stackrel{t^0}{⟶}C{H}_{3}CHBrCOOH+HBr$

$C{H}_{3}CHBrCOOH+2KOH\stackrel{C_2{H}_{5}OH,t^0}{⟶}C{H}_2=CHCOOK+KBr+2H_{2}O$

CH₂=CHCOOK+HCl(l)→ CH₂=CHCOOH+KCl

$C{H}_2=CHCOOH+C{H}_{3}OH\stackrel{t^0,H_{2}S{O}_4\left(\right)}{⟶}C{H}_2=CHCOOC{H}_3+H_{2}O$

$nC{H}_2=CHCOOC{H}_3\stackrel{t^0,xt,p}{⟶}-(C{H}_2-CH-COOC{H}_3{)}_n-$

c) $2C{H}_2=C{H}_2+O_2\stackrel{t^0,xt}{⟶}2C{H}_3-CHO$

$C{H}_{3}COOH+C{H}_2=CH-OH\stackrel{t^0,H_{2}S{O}_4\left(\right)}{⟶}C{H}_{3}COOCH=C{H}_2+H_{2}O$

$nC{H}_{3}COOCH=C{H}_2\stackrel{t^0,xt,p}{⟶}-\left(C{H}_2-CH-OCOC{H}_3\right){-}_n$.

Bài 4.7 trang 10 SBT Hoá học 12: Để xà phòng hoá hoàn toàn 19,4 g hỗn hợp hai este đơn chức A và B cần 200 ml dung dịch natri hiđroxit 1,5M. Sau khi phản ứng hoàn toàn, cô cạn dung dịch, thu được hỗn hợp hai ancol đồng đẳng kế tiếp nhau và một muối khan X duy nhất. Tìm công thức cấu tạo, gọi tên và tính phần trăm khối lượng của mỗi este có trong hỗn hợp ban đầu.

Phương pháp giải:

- Tính được M tb hai este

- Tìm CTPT hai ancol=> CTPT hai este

- Lập hệ phương trình tính số mol hai este

- Tinh % theo khối lượng mỗi este.

Lời giải:

n _NaOH= 1,5.0,2=0,3 mol

Hai este có cùng gốc axit vì cùng tạo ra một muối sau khi xà phòng hoá. Đặt công thức của 2 este là $RCOO{R}_1$ và $RCOO{R}_2$

Đặt công thức chung của 2 este là RCOOR’

RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

Theo phương trình hoá học : n _NaOH = n _RCOOR’ = 0,3 mol

→ M _RCOOR’=${\displaystyle \frac{19,4}{0.3}}=64,67$

→ M_R + M_R’ = 64,67 – 44= 20,67

Vậy hai ancol phải là CH₃OH và C₂H₅OH, còn axit là HCOOH.

Công thức cấu tạo của 2 este là :

HCOOCH₃ (metyl fomat) và HCOOCH₂CH₃ (etyl fomat).

Gọi số mol của HCOOCH₃ và HCOOCH₂CH₃ trong hỗn hợp là x và y.

Ta có hệ pt:

n _{hh este} = x+ y = 0,3

m _{hh este} = 60x + 74y = 19,4

→ x= 0,2 ; y= 0,1

%m _HCOOCH3 =${\displaystyle \frac{0,2\times 60}{19,4}}\times 100\mathrm{\%}=61,86\mathrm{\%}$

%m _HCOOCH2CH3= 100- 61,86= 38,14%

Bài 4.8 trang 10 SBT Hoá học 12: Cho ancol A tác dụng với axit B thu được este X. Làm bay hơi 8,6 g este X thu được thể tích hơi bằng thể tích của 3,2 g khí oxi (đo ở cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất). Tìm công thức cấu tạo và tên gọi của A, B, X, biết A có phân tử khối lớn hơn B.

Phương pháp giải:

- Tính M_este

=>  M_R  + M_R1

- Lập bảng tìm R và R₁

Lời giải:

Vì n_O2 =0,10 mol nên M_X = 86 g/mol.

Vây X là este đơn chức RCOOR₁ với M_R + M _R1 = 42. Các cặp giá trị có thể có:

X tạo ra từ ancol và axit nên X có công thức cấu tạo :

HCOOCH₂CH=CH₂ (I) hoặc CH₂=CHCOOCH₃ (II).

Vì A có phân tử khối lớn hơn B nên X có công thức cấu tạo (I). 

→ A là CH₂=CH-CH₂OH (ancol anlylic)

B là HCOOH (axit fomic)

X là HCOOCH₂CH=CH₂ ( anlyl fomat).

Bài 4.9 trang 10 SBT Hoá học 12: Cho hỗn hợp 2 este X, Y đồng phân cấu tạo của nhau. Hóa hơi 4,4 g hỗn hợp thu được thể tích hơi bằng thể tích của 1,6 g khí oxi (ở cùng điều kiện). Xà phòng hóa hoàn toàn 4,4 g hỗn hợp trên trong 100 g dung dịch NaOH 4% sau đó cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 5,75 g chất rắn và hỗn hợp 2 ancol đồng đẳng kế tiếp nhau. Xác định X, Y và % khối lượng của chúng trong hỗn hợp

Phương pháp giải:

Từ công thức $M={\displaystyle \frac{m}{n}}$ suy ra M của hai este X, Y

Tính khối lượng NaOH dư, dựa vào tỷ lệ phản ứng giữa este và NaOH

Từ đó suy ra khối lượng muối thu được và tìm được 2 muối

Suy ra công thức cấu tạo của 2 muối.

Lập hệ phương trình về số mol của 2 este X, Y

=> khối lượng => thành phần % khối lượng của các este

Lời giải:

$\overline{M_{X,Y}}={\displaystyle \frac{4,4}{0,05}}=88(g/mol)$

Số mol hai este là 0,05 mol

Đặt công thức chung của 2 este X, Y là $\overline{R}COO\overline{R_1}$

$\overline{R}COO\overline{R_1}+NaOH\to \overline{R}COON\text{a}+\overline{R_1}OH$

     0,05              0,05               0,05            

n_{NaOH dư} = 0,05 mol; m_{NaOH dư} = 2,0 g

$m_{\overline{R}COON\text{a}}=5,75-2,0=3,75(g).\overline{M_{\overline{R}COON\text{a}}}={\displaystyle \frac{3,75}{0,05}}=75g/mol$

$\to \overline{M_{\overline{R}}}=8\to$ 2 muối là HCOONa và CH₃COONa

Hai este HCOOC₃H₇ và CH₃COOC₂H₅

Đặt số mol của X, Y là x và y

Ta có: x + y = 0,05                                (1)

Hai muối HCOONa (x mol) và CH₃COONa (y mol) có khối lượng 3,75 g

$\to$ 68x + 82y = 3,75                      (2)

Từ (1) và (2) $\to x=y=0,025mol$

Hai este cùng CTPT và cùng số mol nên mỗi este chiếm 50% về khối lượng