I. Nhận xét

Câu 1 trang 42 Tiếng Việt lớp 4: Ghi lại những sự việc chính trong truyện Dế Mèn bênh vực kẻ yếu.

Gợi ý:

Con đọc lại nội dung câu chuyện.

Trả lời:

Những sự việc chính trong truyện Dế Mèn bênh vực kẻ yếu.

- Dế Mèn gặp Nhà Trò đang gục đầu khóc bên tảng đá.

- Dế Mèn gạn hỏi. Nhà Trò kể lại tình cảnh khốn khó bị bọn nhện ức hiếp và đòi ăn thịt.

- Dế Mèn phẫn nộ cùng Nhà Trò đi đến chỗ mai phục của bọn nhện.

- Gặp bọn nhện, Dế Mèn ra oai, lên án sự nhẫn tâm của chúng, bắt chúng phá vòng vây hãm Nhà Trò.

- Bọn nhện sợ hãi phải nghe theo. Nhà Trò được tự do.

Câu 2 trang 42 Tiếng Việt lớp 4: Chuỗi sự việc trên được gọi là cốt truyện. Vậy theo em, cốt truyện là gì ?

Gợi ý:

Con xem lại các sự việc rồi rút ra điểm chung của chúng, chúng có thể bị loại bỏ hoặc mất đi trong một câu chuyện không? Theo con sự việc có quan trọng không?

Trả lời:

Chuỗi sự việc trên được gọi là cốt truyện. Vậy, cốt truyện là chuỗi sự việc làm nòng cốt cho diễn biến của truyện.

Câu 3 trang 42 Tiếng Việt lớp 4: Cốt truyện gồm những phần nào ? Nêu tác dụng của từng phần.

Gợi ý:

Con suy nghĩ và trả lời.

Trả lời:

Cốt truyện thường gồm 3 phần:

+ Mở đầu: Sự việc khơi nguồn cho các sự việc khác (trong truyện Dế Mèn bênh vực kẻ yếu là sự việc Dế Mèn bắt gặp Nhà Trò đang ngồi khóc bên tảng đá).

+ Diễn biến: Các sự việc chính kế tiếp theo nhau nói lên tính cách nhân vật, ý nghĩa của truyện (các sự việc b, c, d)

+ Kết thúc: Kết quả của các sự việc ở phần mở đầu và phần diễn biến (sự việc đ). 

II. Luyện tập

Câu 1 trang 43 Tiếng Việt lớp 4: Truyện cổ tích Cây khế bao gồm các sự việc chính sau đây:

a) Chim chở người em bay ra đảo lấy vàng, nhờ thế người em trở nên giàu có.

b) Cha mẹ chết, người anh chia gia tài, người em chỉ được cây khế.

c) Người anh biết chuyện, đổi gia tài của mình lấy cây khế, người em bằng lòng.

d) Cây khế có quả, chim đến ăn, người em phàn nàn và chim hẹn trả ơn bằng vàng.

e) Chim lại đến ăn, mọi chuyện diễn ra như cũ, nhưng người anh may túi quá to và lấy quá nhiều vàng.

g) Người anh bị rơi xuống biển và chết.

Hãy sắp xếp các sự việc trên thành cốt truyện.

Gợi ý:

Con nhớ lại nội dung câu chuyện Cây khế rồi sắp xếp lại các sự việc chính theo thứ tự hợp lý.

Trả lời:

Các sự việc trên được sắp xếp lại cho đúng là b-d-a-c-e-g.

Câu 2 trang 43 Tiếng Việt lớp 4: Dựa vào cốt truyện trên, kể lại truyện Cây khế.

Gợi ý:

Cốt truyện:

1b. Cha mẹ chết, người anh chia gia tài, người em chỉ được cây khế.

2d. Cây khế có quả, chim đến ăn, người em phàn nàn và chim hẹn trả ơn bằng vàng.

3.a. Chim chở người em bay ra đảo lấy vàng, nhờ thế người em trở nên giàu có.

4.c. Người anh biết chuyện, đổi gia tài mình lấy cây khế, người em bằng lòng.

5.e. Chim lại đến ăn, mọi chuyện diễn ra như cũ nhưng người anh may túi quá to và lấy quá nhiều vàng.

6.g. Người anh bị rơi xuống biển và chết. 

Tham khảo bài văn sau đây do giáo sư Đỗ Bình Trị soạn:

Hai anh em với cây khế

Gia đình nọ có hai anh em, cha mẹ mất sớm và để lại cho anh em một khối gia tài. Vợ chồng người anh tham lam giành hết chỉ chừa lại cho người em một mảnh vườn nhỏ có cây khế. Vợ chồng người em chăm chỉ làm ăn và chăm sóc cây khế chu đáo. Đến mùa, khế ra rất nhiều quả. Bỗng một hôm có con chim lạ đến ăn khế. Người em than khóc và chim liền nói rằng sẽ trả ơn bằng vàng, người em hãy may túi ba gang để đựng. Hôm sau, chim đưa người em ra đảo lấy vàng và người em trở nên giàu có nhất vùng.

Người anh hay tin, lân la đến dò hỏi và đổi cả gia tài của mình để lấy mảnh vườn có cây khế. Đến mùa khế, chim lại đến ăn và cũng hứa là sẽ trả ơn. Người anh vì tham lam nên đã may túi to để đựng được nhiều vàng. Trên đường về, vì số vàng nặng quá nên người anh bị rơi xuống biển và chết.