Phần A trang 103 Tiếng Việt lớp 5:

Đọc thầm

   Mùa thu, trời như một chiếc dù xanh bay mãi lên cao. Các hồ nước quanh làng như mỗi lúc một sâu hơn. Chúng không còn là một hồ nước nữa, chúng là những cái giếng không đáy, ở đó ta có thể nhìn thấy bầu trời bên kia trái đất.

   Những con nhạn bay thành đàn trên trời cao, như một đám mây mỏng lướt qua thôn làng. Gieo xuống những tiếng kêu mát lành, trong veo sương sớm, khiến tim tôi vang lên dịu dàng những câu thơ không nhớ đã thuộc từ bao giờ.

   Trẻ con lùa bò ra bãi đê. Con đê rực lên màu vàng của đàn bò đủng đỉnh bước. Ngỡ đấy là một con đê vàng đang uốn lượn. Những cánh đồng lúa xanh mướt, dập dờn trong gió nhẹ; chúng đuổi nhau mãi, đuổi nhau mãi từ ven làng đến tít tắp chân đê.

   Trong làng, mùi ổi chín quyến rũ. Những buồng chuối trứng cuốc vàng lốm đốm. Đâu đó thoảng hương cốm mới.

    Bên bờ nông giang vắt qua cánh đồng, giữa những tốp trẻ con, bay lên những ngọn khói xanh lơ. Bọn trẻ xua xua tay vào ngọn khói và hát câu đầu dao cổ nghe vui tai:

                   Khói về rứa ăn cơm với cá

                  Khói về ri lấy đá chập đầu

    Chúng cứ hát mãi, hát mãi cho đến lúc những ngọn khói tan biến vào không gian mênh mông. Không gian như một cái chuông lớn vô cùng treo suốt mùa thu, âm vang mãi tiếng ca của trẻ con và tiếng cựa mình của cây cối, đất đai.

    Mùa thu. Hồn tôi hóa thành chiếc sáo trúc nâng ngang môi chú bé ngồi vắt vẻo trên lưng trâu. Và mùa thu vang lên những âm thanh xao động đồng quê.

Theo Nguyễn Trọng Tạo

Nông giang: sông đào phục vụ sản xuất nông nghiệp

Rứa (tiếng Trung Bộ): thế, như thế

Ri (tiếng Trung Bộ): thế này, như thế này

Trả lời:

Em đọc kĩ lại nội dung bài để trả lời câu hỏi.

Phần B trang 104 Tiếng Việt lớp 5:

Dựa vào nội dung bài đọc, chọn ý trả lời đúng

Trả lời:

1. Nên chọn tên nào đặt cho bài văn trên ?

a) Mùa thu ở làng quê

b) Cánh đồng quê hương

c) Âm thanh mùa thu

Gợi ý:

Con đọc kĩ bài văn xem chủ đề mà tác giả muốn nhắc tới là gì?

Trả lời:

Ý a (Mùa thu ở làng quê)

2. Tác giả cảm nhận mùa thu bằng những giác quan nào ?

a) Chỉ bằng thị giác (nhìn).

b) Chỉ bằng thị giác và thính giác (nghe).

c) Bằng cả thị giác, thính giác và khứu giác (ngửi).

Gợi ý:

Con suy nghĩ xem để miêu tả được những sự vật của mùa thu, tác giả đã phải quan sát bằng giác quan nào?

Trả lời:

Ý c (Bằng cả thị giác, thính giác và khứu giác (ngửi))

3. Trong câu "Chúng không còn là hồ nước nữa.. chúng là những cái giếng không đáy, ở đó ta có thể nhìn thấy bầu trời bên kia trái đất", từ đó chỉ sự vật gì ?

a) Chỉ những cái giếng.

b) Chỉ những hồ nước.

c) Chỉ làng quê.

Gợi ý:

Con tưởng tượng theo câu văn của tác giả.

Trả lời:

Ý b (Chỉ những hồ nước)

4. Vì sao tác giả có cảm tưởng nhìn thấy bầu trời bên kia trái đất ?

a) Vì bầu trời mùa thu rất cao nên tác giả có cảm tưởng đó là bầu trời bên kia trái đất.

b) Vì bầu trời mùa thu rất xanh nên tác giả có cảm tưởng đó là một bầu trời khác.

c) Vì những hồ nước in bóng bầu trời là "những cái giếng không đáy" nên tác giả có cảm tưởng nhìn thấy ở đó bầu trời bên kia trái đất.

Gợi ý:

Con suy nghĩ và trả lời.

Trả lời:

Ý c (Vì những hồ nước in bóng bầu trời là “những cái giếng không đáy” nên tác giả có cảm tưởng nhìn thấy ở đó bầu trời bên kia trái đất).

5. Trong bài văn có những sự vật nào được nhân hoá ?

a) Đàn chim nhạn, con đê và nhũng cánh đồng lúa.

b) Con đê, những cánh đồng lúa và cây cối, đất đai.

c) Những cánh đồng lúa và cây cối, đất đai.

Gợi ý:

- Nhân hoá là gọi hoặc tả sự vật bằng từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người.

- Con tìm các chi tiết miêu tả trong bài văn rồi xét xem chi tiết đó miêu tả.

Trả lời:

Ý c (Những cánh đồng lúa và cây cối đất đai).

6. Trong bài văn có mấy từ đồng nghĩa với từ xanh ?

a) Một từ. Đó là từ : ...

b) Hai từ. Đó là các từ : ...

c) Ba từ. Đó là các từ : ...

Gợi ý:

"Xanh" là từ ngữ chỉ màu sắc, con hãy tìm những từ ngữ miêu tả cùng cấp độ xanh trong bài.

Trả lời:

Ý b (Hai từ. Đó là: “xanh mướt, xanh lơ”).

7. Trong các cụm từ chiếc dù, chân đê, xua xua tay, những từ nào mang nghĩa chuyển ?

a) Chỉ có từ chân mang nghĩa chuyển.

b) Có hai từ dù và chân mang nghĩa chuyển.

c) Cả ba từ dù, chân, tay đều mang nghĩa chuyển.

Gợi ý:

- Chiếc dù: Bộ phận có hình vòm để chắn mưa và tay cầm.

- Chân đê: Phần cuối cùng của con đê tiếp giáp với đất.

- Xua xua tay: Hành động dùng tay đưa qua đưa lại theo một biên độ bày tỏ ý muốn từ chối.

Trả lời:

Ý a (Từ “chân” mang nghĩa chuyển).

8. Từ "chúng" trong bài văn được dùng để chỉ những sự vật nào ?

a) Các hồ nước.

b) Cấc hồ nước, bọn trẻ.

c) Các hồ nước, những cánh đồng lúa, bọn trẻ.

Gợi ý:

Con tìm trong bài văn những câu văn có chứa từ "chúng" rồi xét xem từ này được dùng để chỉ đối tượng nào.

Trả lời:

Ý c (Các hồ nước, những cánh đồng lúa, bọn trẻ).

9. Trong đoạn thứ nhất (4 dòng đầu) của bài văn, có mấy câu ghép ?

a) Một câu. Đó là câu : ...

b) Hai câu. Đó là cấc câu : ...

c) Ba câu. Đó là các câu : ... 

Gợi ý:

Câu ghép là câu có từ hai cụm chủ - vị trở lên.

Trả lời:

Ý a (Một câu. Đó là câu: “Chúng không còn là hồ nước nữa, chúng là những cái giếng không đáy, ở đó ta có thể nhìn thấy bầu trời bên kia trái đất”).

10. Hai câu "Chúng cứ hát mãi, hát mãi cho đến lúc những ngọn khói tan biến vào không gian mênh mông. Không gian như một cái chuông lớn vô cùng treo suốt mùa thu, âm vang mãi tiếng ca của trẻ con và tiếng cựa mình của cây cối, đất đai" liên kết với nhau bằng cách nào ?

a) Bằng cách thay thế từ ngữ. Đó là từ thay cho từ...

b) Bằng cách lặp từ ngữ. Đó là từ...

c) Bằng cả hai cách thay thế và lặp từ ngữ.

Gợi ý:

Con suy nghĩ và trả lời.

Trả lời:

Ý b (Bằng cách lặp từ ngữ). Đó là từ không gian.