Câu 1 trang 96 Tiếng Việt lớp 5: Đọc bài văn "Cây chuối mẹ" và trả lời câu hỏi:

Cây chuối mẹ

    Mới ngày nào nó chỉ là cây chuối con mang tàu lá nhỏ xanh lơ, dài như lưỡi mác, đâm thẳng lên trời. Hôm nay, nó đã là cây chuối to, đĩnh đạc, thân bằng cột hiên. Các tàu lá ngả ra mọi phía như những cái quạt lớn, quạt mát cả góc vườn xanh thẫm. Chưa được bao lâu, nó đã nhanh chóng thành mẹ. Sát chung quanh nó, dăm cây chuối bé xíu mọc lên từ bao giờ. Cổ cây chuối mẹ mập tròn, rụt lại. Vài chiếc lá ngắn cũn cỡn, lấp ló hiện ra đánh động cho mọi người biết rằng hoa chuối ngoi lên đến ngọn rồi đấy.

    Cái hoa thập thò, hoe hoe đỏ như một mầm lửa non. Nó càng ngày càng to thêm, nặng thêm, khiến cây chuối nghiêng hẳn về một phía.

    Khi cây mẹ bận đơm hoa, kết quả thì các cây con cứ lớn nhanh hơn hớn.

    Để làm ra buồng, ra nải, cây mẹ phải đưa hoa chúc xuôi sang một phía. Lẽ nào nó đành để mặc cái hoa to bằng cái chày giã cua hoặc buồng quả to bằng cái rọ lợn đè giập một hay hai đứa con đứng sát nách nó.

    Không, cây chuối mẹ khẽ khàng ngả hoa sang cái khoảng trống không có đứa con nào.

PHẠM ĐÌNH ÂN

a) Cây chuối trong bài văn trên được tả theo trình tự nào ? Em còn có thể tả cây cối theo trình tự nào nữa ?

b) Cây chuối đã được tả theo cảm nhận của giác quan nào ? Em còn có thể quan sát cây cối bằng những giác quan nào nữa ?

c) Tìm các hình ảnh so sánh, nhân hoá được tác giả sử dụng để tả cây chuối.

Phương pháp giải:

a. Con đọc từng đoạn văn và xác định nội dung chính của từng đoạn.

b. Con đọc những chi tiết miêu tả cây chuối và xét xem để miêu tả được như vậy, tác giả đã phải dùng tới giác quan nào.

c. so sánh là đối chiếu sự vật này với sự vật khác có nét tương đồng. Một số từ ngữ so sánh thường được sử dụng là: như, là, như là, dường như, tựa như, tựa,...

nhân hoá là gọi hoặc tả sự vật (đồ vật, con vật, cây cối,...) bằng những từ ngữ dùng để gọi hoặc tả con người.

Trả lời:

a) Cây chuối trong bài văn trên được tả theo trình tự của từng thời kì phát triển của cây: cây chuối con ⟶ cây chuối to ⟶ cây chuối mẹ.

Ta còn có thể tả cây cối theo trình tự khác là tả từ bao quát đến chi tiết từng bộ phận.

b) Cây chuối được tả theo ấn tượng của thị giác thấy hình dáng của cây, lá, hoa.

Cũng còn có thể tả bằng xúc giác, thính giác, vị giác, khứu giác.

Ví dụ: Tả độ trơn bóng của thân bằng xúc giác, tả tiếng khua tàu lá khi gió thổi bằng thính giác, tả vị chát, vị ngọt của quả bằng vị giác, tả mùi thơm của quả chín bằng khứu giác.

c) Các hình ảnh so sánh, nhân hoá:

-  Hình ảnh so sánh: Tàu lá nhỏ xanh lơ, dài như lưỡi mác / Các tàu lá ngả ra... như những cái quạt lớn / Cái hoa thập thò, hoe hoe đỏ như một mầm lửa non.

-  Hình ảnh nhân hoá: Nó đã là cây chuối to đĩnh đạc / Chưa được bao lâu, nó đã nhanh chóng thành mẹ / cổ cày chuối mẹ mập tròn, rụt lại / Vài chiếc lá... / Các cây con cứ lớn nhanh hơn hớn / Khi cây mẹ bận đơm hoa... / Lẽ nào nó đành để mặc... để giập một hai đứa con sát nách nó / Cây chuối mẹ khẽ khàng ngả hoa...

Câu 2 trang 97 Tiếng Việt lớp 5: Viết một đoạn văn ngắn tả một bộ phận của cây (lá hoặc hoa, quả, rễ, thân).

Phương pháp giải:

- Viết đoạn văn ngắn có mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn.

- Chọn một bộ phận của cây quan sát, chọn lọc các chi tiết tiêu biểu để viết bài.

- Sử dụng từ ngữ gợi hình gợi cảm, các biện pháp so sánh, nhân hoá để bài viết sinh động hơn.

Trả lời:

Bài tham khảo 1:

Thoạt nhìn cây dừa như một cái ô khổng lồ vươn thẳng lên trời, phủ bóng mát cả một góc ao. Gốc dừa lớn, em ôm cũng không vừa. Gốc tua tủa chùm rễ như những con giun đất ngoằn ngoèo ăn sâu, bám chắc xuống đất. Thân dừa bạc phếch tháng năm. Dừa cao không thẳng như cây chuối mà có dáng nghiêng nghiêng. Thân dừa xốp, có những khoanh tròn nối nhau. Ông em bảo: “Nhìn gốc dừa là ông đoán được tuổi của cây dừa đó.”

Bài tham khảo 2:

Trong các loài hoa thì em thích nhất là hoa sen. Bông hoa sen khi đã nở thường có kích thước tương như như một trái bưởi. Những cánh hoa sen như bàn tay cong vào, có màu hồng nhạt. Phần đầu cánh hoa sẽ có màu đậm hơn phần cuối cánh. Những cánh hoa xếp thành nhiều lớp tạo nên một đóa hoa xinh đẹp tuyệt trần. Ở giữa, là nhị hoa màu vàng tươi như ánh nắng, giúp đóa hoa sen thêm phần rực rỡ. Hoa sen có mùi thơm nhẹ nhàng, tinh khiết, chỉ thoảng đưa nhưng vẫn khiến nhiều người mê mẩn. Đây là loài hoa được nhiều người cho rằng là loài hoa biểu tượng của dân tộc ta.