BỨC THƯ TƯỞNG TƯỢNG

- LÝ LAN -

Tuổi thơ tôi bị văng ra vỉa hè đô thị, tôi không có nhiều bạn bè cùng chơi đùa, chỉ có sách để làm bạn. Một trong những yếu tố quyết định đường đời của tôi là một quyển sách. Quyển sách ấy là phần thưởng tôi nhận được hồi học lớp Nhì trường Tiểu học Chợ Quán. Quyển sách tựa là Lê Grăng Cơ (Les Grands Coeurs), tác giả là Ét-mông-đô Đơ A-mi-xi (Edmondo De Amicis), được Hà Mai Anh dịch là Tâm hồn cao thượng. Tôi đọc nó không phải đến thuộc nằm lòng từng chữ, mà đến mức từng câu chuyện trong đó in sâu vào tâm khảm tôi, biến thành một thứ năng lượng, một nguồn ánh sáng, một kim chỉ nam làm người.

Và tôi viết nhật kí như đứa bé trong sách: kể những câu chuyện hằng ngày, ghi lại những suy ngẫm của mình. Ngoài những trang kể chuyện ấy, trong sách còn có những bài viết dưới hình thức bức thư của mẹ hay cha đứa bé gửi cho con. Tôi càng đọc càng ao ước có được người cha và người mẹ như vậy, những người hiểu thấu tình cảm và hành vi của tôi, nói hay viết cho tôi những điều khôn ngoan và cao cả, để hướng dẫn tôi qua tuổi dậy thì khó khăn.

Khi ao ước quá, người ta tưởng tượng. Tôi tưởng tượng ra một người mẹ xinh đẹp và tao nhã, viết cho tôi những bức thư văn chương như những bài thơ. Vì mẹ tôi đã mất, nên tôi tự do tưởng tượng, và thánh hoá bà. Nhưng khi đặt mình vào vị trí người cha để viết cho con, sao mà khó khăn. Tôi không thể tưởng tượng ra một người cha khi mà tôi đã có một người cha thật sự. Tôi viết rồi xoá, bôi đen hết bao nhiêu hàng chữ, cuối cùng tôi nhái theo bức thư trong quyển sách mà viết:

"Lan con oi,

Hôm nay cơn tan học về, cắm cúi đi ngang ba mà làm như không nhìn thấy ba. Lúc đó ba đứng bán ở cổng trường của con. Đứng ở đó thì bán đắt hơn đẩy xe rong trên đường, vì nhiều học trò trường con có sẵn tiền mua quà bánh ăn chơi1. Ba gói sẵn cái bánh để khi cơn ra khỏi cổng thì đưa cơn, để con cũng có bánh mà ăn như bạn bè. Nhưng con lầm lũi đi, thậm chí ba kêu cơn cũng không ngoảnh lại. Ba thoạt đầu không hiểu là con ngượng với bạn bè về ba. Ba không trộm cắp hay ăn xin, cũng không mua gian bán dối, không hề làm điều gì hại ai, chỉ cần cù, lương thiện mà nuôi con ăn học. Ba không hề xấu hổ về mình, nên ba đã không nghĩ con có thể xấu hổ về ba. Nhưng mai mốt ba sẽ không làm như vậy nữa. Chẳng qua ba rất tự hào về con, nghèo khó mà học giỏi, và tưởng cơn cũng tự hào về ba, dù nghèo khó vẫn lương thiện".

Dĩ nhiên, ba tôi không hề viết bức thư này. Tôi viết nó và giấu kín, để chỉ một mình tôi đọc.