Tailieumoi.vn xin giới thiệu bài văn mẫu Văn bản thuyết minh về một tác phẩm văn học Bình Ngô đại cáo Ngữ văn 11 Kết nối tri thức, gồm 3 bài văn phân tích mẫu hay nhất giúp các em học sinh có thêm tài liệu tham khảo trong quá trình ôn tập, củng cố kiến thức và chuẩn bị cho bài thi sắp tới. 

Văn bản thuyết minh về một tác phẩm văn học Bình Ngô đại cáo

Văn bản thuyết minh về tác phẩm Bình Ngô đại cáo - mẫu 1

Theo dòng chảy của văn học dân tộc Việt Nam, Bình ngô đại cáo của Nguyễn Trãi được biết đến như là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc. Không chỉ là áng “thiên cổ hùng văn” mà còn là một tác phẩm xuất sắc, cáo trạng tội ác của giặc và tuyên bố sự thắng lợi của nghĩa quân Lam Sơn.

Thừa lệnh Lê Lợi, vào năm 1428, Nguyễn Trãi viết nên “Bình ngô đại cáo”. Tác phẩm này được viết nhân chiến thắng trong cuộc kháng chiến chống Minh xâm lược của nghĩa quân Lam Sơn. Với ngòi bút trữ tình kết hợp với chính luận, Nguyễn Trãi đã thành công trong việc thông báo chính sách, sự kiện trọng đại liên quan đến vận mệnh quốc gia dân tộc và đồng thời mở ra một thời kỳ mới của nền văn học trung đại Việt Nam.

Với lối văn biền ngẫu, sử dụng thể thơ tứ lục cùng hệ thống hình tượng sinh động, tác phẩm Bình ngô đại cáo thể hiện sự căm phẫn trước cuộc xâm lăng của quân Minh và đồng thời bày tỏ sự xót xa trước những đau thương mà dân ta gánh chịu cũng như bày tỏ tinh thần nồng nàn yêu nước chảy xuôi huyết mạch con cháu Lạc Hồng của dân ta.

Cáo Bình Ngô được chia làm bốn đoạn. Đoạn đầu nêu lên tinh thần đấu tranh, tư tưởng nhân nghĩa trong việc đứng lên, khởi nghĩa, giành lại độc lập dân tộc. Đoạn thứ hai là tố cáo đanh thép tội ác, sự tàn bạo cùng nỗi thống khổ, tiếng oán ngút trời của dân ta dưới ách thống trị của kẻ thù. Đoạn thứ ba là đoạn đặc sắc nhất, như một bản hùng ca về chiến thắng của nghĩa quân Lam Sơn. Nó bắt đầu bằng những thiếu thốn, khốn khổ của cuộc khởi nghĩa từ lương thảo đến quân sĩ, duy trì bởi sự sáng suốt, quyết sách đúng đắn cùng lòng căm thù giặc sâu sắc của lãnh tụ Lê Lợi. Và cuối cùng là kết lại trong cuộc chiến bại của giặc Minh cùng lời tuyên bố trịnh trọng về việc khép lại cuộc chiến, mở ra một nền độc lập, một thời kỳ tươi sáng sắp tới cho dân tộc.

Bình Ngô đại cáo như một món ăn giàu dinh dưỡng khi nó được kết hợp bởi cốt chính luận sắc bén cùng hương thơm tình người trong từng hình tượng nghệ thuật sinh động, sắc nét. Xuyên suốt cả tác phẩm là cảm hứng anh hào, là giọng ca đầy tự hào về truyền thống văn hóa, về cốt cách con người, là sự căm phẫn trước tội ác, trước sự điên cuồng, tàn bạo của quân xâm lược. Tác phẩm là một bản anh hùng ca về chiến thắng vĩ đại của nghĩa quân Lam Sơn, là chiến tích chói lọi trong những chiến tích chiến thắng của các bậc vĩ nhân tiền bối đi trước và còn là một tác phẩm giàu giá trị lịch sử, văn hóa.

Bình Ngô đại cáo là một trong số ít những bài cáo được lưu truyền đến thời hiện đại. Không chỉ bởi cáo là lối văn cổ xưa, là lối xưa chỉ xuất hiện trong triều đình thời phong kiến mà còn bởi tính chất báo cáo của nó. Có thể nói, Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi đã vượt qua phạm trù thường thức của những bài cáo và vươn lên trở thành một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, mang đậm dấu ấn lịch sử, văn học và đồng thời lan tỏa ngọn lửa bất khuất về tinh thần yêu nước, về lòng tự hào dân tộc giữa các thế hệ con người Việt Nam.

Văn bản thuyết minh về tác phẩm Bình Ngô đại cáo - mẫu 2

Nguyễn Trãi là một trong những nhà tư tưởng lớn của dân tộc. Ông là một con người tài hoa, xuất chúng không chỉ trong lĩnh vực chính trị, quân sự mà còn trong cả thi ca, văn học. Ông sở hữu đồ sộ những công trình được viết bằng chữ Hán, chữ Nôm mang ý nghĩa, tầm vóc to lớn với tấm lòng yêu nước thương dân cùng tư tưởng lấy dân làm gốc trong từng tác phẩm của mình. Một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của ông chính là tác phẩm “Bình Ngô đại cáo”.

“Bình Ngô đại cáo” được viết bởi Nguyễn Trãi khi ông thừa lệnh của lãnh tụ Lê Lợi sau chiến thắng vẻ vang của nghĩa quân Lam Sơn, công bố trước nhân dân về nền độc lập dân tộc và ca ngợi chiến thắng hào hùng của đất nước ta. Tác phẩm được xem như là một bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của nước ta, mở ra một thời kỳ độc lập, đập tan đi cái bóng đen u tối và mở ra một thời kỳ thịnh vượng, tươi sáng phía trước của dân tộc.

“Bình Ngô đại cáo” là thể cáo bắt nguồn từ đất nước Trung Hoa cổ đại. Ngược dòng thời gian, chúng ta có thể dễ dàng nhận ra thể cáo đã từng là một thể loại văn học thịnh hành một thời, là thể văn thường được vua, chúa, thủ lĩnh thông báo tới toàn thể nhân dân hay là quan lại dùng để trình bày, báo cáo, kiến nghị lên cấp trên của mình. Bằng với tài hoa của mình, Nguyễn Trãi đã sử dụng nhuần nhuyễn lối văn biền ngẫu cùng kết cấu chặt chẽ, lập luận sắc sáo để hoàn thành bài cáo này. Có thể nói, “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi không chỉ hội tụ đầy đủ những yếu tố căn bản nhất của thể cáo mà còn là kết tinh của tinh hoa văn học nước nhà.

Bài cáo được chia làm bốn phần. Phần một là nêu lên tư tưởng nhân nghĩa phát xuất từ trong chính tầng lớp nhân dân. Phần hai là vạch trần, là tố cáo tội ác dã man, sự tàn bạo, điên cuồng của bọn giặc Minh khi chúng lấy việc sát hại sinh mệnh của con người như thú vui của mình. Từ đó, làm nổi bật lên sự căm phẫn trong làn sóng đấu tranh của nhân dân, tinh thần yêu nước bất khuất và ý chí chiến đấu sục sôi trong huyết mạch của con cháu Lạc Hồng.

Phần ba là tái hiện là quá trình thành lập, chinh chiến với khởi đầu vất vả, khốn khó của nghĩa quân cũng như nổi bật lên tài trí chiêu mộ quân sĩ, tập hợp lương thảo của lãnh tụ Lê Lợi. Nhờ vậy mà quân ta từng bước từng bước chiếm cứ được tiên cơ, giành được thắng lợi huy hoàng và ép quân Minh phải thừa nhận thua cuộc, rút quân về nước. Và phần cuối là lời tuyên bố trịnh trọng về việc kết thúc chiến tranh, kết thúc những năm tháng tang thương, đau khổ của quân và dân, khẳng định lại nền độc lập, hòa bình của dân tộc cũng như niềm tin vững chắc về tương lai tươi sáng ở phía trước.

Là một tác phẩm thành công về nội dung và ấn tượng về nghệ thuật. Bài cáo là sự kết hợp độc đáo và nhuần nhuyễn giữa yếu tố chính luận và trữ tình cùng với những hình tượng nghệ thuật độc đáo, sinh động, để lại trong tâm trí người đọc ấn tượng đậm nét. Bài cáo mang giọng ca hào hùng, linh hoạt, đầy tự hào khi kể về truyền thống văn hóa, khi nói về lịch sử chiến đấu của dân ta qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước.

“Bình Ngô đại cáo” xứng đáng là một áng “thiên cổ hùng văn”, là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc Việt Nam trong chiều dài của văn học lịch sử nước nhà. Với tác phẩm này, Nguyễn Trãi xứng đáng trở thành một danh nhân văn hóa xuất sắc của dân tộc và là niềm tự hào, là vị trí hướng đến của các thế hệ nghệ sĩ Việt Nam chân chính.

Văn bản thuyết minh về tác phẩm Bình Ngô đại cáo - mẫu 3

Nguyễn Trãi là một trong số những tác gia lớn, tiêu biểu của nền văn học Việt Nam với nhiều tác phẩm đặc sắc được viết bằng cả chữ Nôm và chữ Hán. Đọc những tác phẩm của Nguyễn Trãi, người đọc sẽ dễ dàng nhận ra tấm lòng thương dân ái quốc, tình yêu thiên nhiên tha thiết và đặc biệt là tư tưởng thân dân. Và có thể nói “Bình Ngô đại cáo” là tác phẩm thể hiện một cách sâu sắc và trọn vẹn tư tưởng ấy của Nguyễn Trãi.

Tác phẩm “Bình Ngô đại cáo’’ ra đời trong một hoàn cảnh rất đặc biệt. Sau khi đánh tan giặc Minh xâm lược, Vương Thông phải chấp nhận giảng hòa và buộc quân Minh phải rút quân về nước, đất nước ta độc lập, sạch bóng quân thù. Trong hoàn cảnh lịch sử ấy, Nguyễn Trãi đã thừa lệnh Lê Lợi viết tác phẩm “Bình Ngô đại cáo” hay còn gọi là “Đại cáo Bình Ngô”  và chính thức công bố trước toàn thể nhân dân vào tháng Chạp, năm Đinh Mùi, tức là vào đầu năm 1428. Tác phẩm ra đời như một bản tuyên ngôn độc lập của dân tộc ta.

“Bình Ngô đại cáo” được tác giả Nguyễn Trãi viết bằng thể cáo – một thể loại văn học lớn có nguồn gốc từ Trung Hoa. Đi sâu tìm hiểu, khám phá về thể loại văn học này, chúng ta có thể dễ dàng thấy rằng cáo là thể văn được viết bằng chữ Hán, có thể được viết bằng văn xuôi hoặc văn vần nhưng có lẽ phổ biến hơn cả là văn biền ngẫu. Cáo là thể văn thường được vua, chúa hoặc thủ lĩnh dùng để thông báo rộng rãi tới toàn thể mọi người một sự việc hay một vấn đề trọng đại nào đó. Cũng như nhiều thể loại văn học thời cổ khác, cáo cũng đòi hỏi kết cấu chặt chẽ, mạch lạc, lập luận sắc bén và lí lẽ thuyết phục. Và có thể nói, với những đặc điểm của thể cáo nếu trên thì “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi là tác phẩm hội tụ khá đầy đủ và rõ nét những đặc điểm của thể loại văn học này.

Thêm vào đó, bài cáo được chia làm bốn phần, với bố cục mạch lạc, rõ ràng. Đoạn mở đầu của bài cáo đã nêu lên luận đề chính nghĩa để làm cơ sở, nền tảng vững chắc cho bài cáo. Luận đề chính nghĩa ấy chính là sự kết hợp giữa tư tưởng thân dân với độc lập dân tộc:

Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân

Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.

Sau khi nêu lên luận đề chính nghĩa làm cơ sở, trong đoạn hai của bài cáo, tác giả Nguyễn Trãi đã vạch rõ những tội ác man rợn, dã man của kẻ thù. Đó là những hành động sát hại, giết những người dân một cách tàn nhẫn và độc ác “Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn/ Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ”. Đó còn là những chính sách thuế khóa vô lí, phá hoại môi trường, sự sống, bóc lột tài nguyên thiên nhiên và sức lao động của những người dân vô tội. Tất cả, tất cả những tội ác man rợn ấy của bọn giặc đã được tác giả tái hiện lại một cách chân thực, rõ nét bằng hàng loạt các dẫn chứng sắc sảo, lí lẽ thuyết phục. Đồng thời, trong đoạn thứ hai, tác giả còn làm bật nổi ý chí và lòng căm thù giặc sâu sắc của nhân dân ta.

Tiếp đó, trong đoạn thứ ba của tác phẩm, tác giả đã tái hiện lại một cách chân thực, sâu sắc và rõ nét quá trình chiến đấu, chinh phạt với thật nhiều những khó khăn, vất vả và sự tất thắng của quân và dân ta. Ban đầu, cuộc chiến đấu của nghĩa quân Lam Sơn gặp phải thật nhiều những khó khăn, thiếu thốn trăm bề – thiếu lương thực, thực phẩm, thiếu nhân lực và có những nghĩa quân của ta ở vào thế yếu “Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần-Khi Khôi Huyện quân không một đội”, “Tuấn kiệt như sao buổi sớm-Nhân tài như lá mùa thu”, “lấy yếu thắng mạnh, lấy ít địch nhiều”… Nhưng rồi, với sự lãnh đạo tài tình của vị lãnh tụ Lê Lợi và ý chí quyết tâm, sự cố gắng của mình, nghĩa quân và toàn thể nhân dân đã chiến đấu hết sức mình và giành được thắng lợi vẻ vang “Đánh một trận sạch không kình ngạc-Đánh hai trận tan tác chim muông” và buộc quân Minh từng bước, từng bước một đầu hàng, chấp nhận thua cuộc và rút quân về nước.

Trên cơ sở nêu lên luận đề chính nghĩa, vạch rõ tội ác của kẻ thù cũng quá trình chiến đấu của quân và dân ta, đoạn văn khép lại bài cáo chính là lời tuyên bố độc lập, khẳng định sự nghiệp chính nghĩa. Có thể nói, đoạn cuối cùng của bài cáo đã cất lên lời tuyên bố trịnh trọng về việc kết thúc chiến tranh, khẳng định hòa bình của dân tộc và niềm tin vào tương lai tươi sáng, tốt đẹp cho nhân dân, cho đất nước.

Không dừng lại ở đó, bài cáo còn để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc, người nghe bởi những thành công, hấp dẫn về nghệ thuật. Trước hết, thành công của bài cáo chính là ở việc kết hợp nhuần nhuyễn, hài hòa và hợp lí giữa yếu tố chính luận với yếu tố văn chương với nhiều hình ảnh độc đáo, hấp dẫn, chính điều đó đã làm cho bài cáo để lại nhiều ấn tượng hơn với người nghe. Thêm vào đó, bài cáo còn có giọng điệu hết sức linh hoạt, đa dạng, phù hợp với từng nội dung mà báo cáo thể hiện – tự hào về truyền thống văn hóa, lịch sử ngàn đời của dân tộc, căm phẫn khi vạch rõ tội ác của kẻ thù, trịnh trọng, nghiêm trang khi tuyên bố độc lập,…

Tóm lại, “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi là một trong số những tác phẩm xuất sắc của nền văn học Việt Nam. Tác phẩm xứng đáng là áng “thiên cổ hùng văn”, là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc Việt Nam anh hùng, bất khuất.