Câu 1 trang 140 Tiếng Việt lớp 5: Đọc khổ thơ 1, em hiểu hạt gạo được làm nên từ những gì?

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ khổ thơ 1: Từ đầu... Ngọt bùi đắng cay.

Trả lời:

Hạt gạo được làm nên từ tinh túy của đất (có vị phù sa) bồi đắp cho ruộng đồng màu mỡ phì nhiêu; từ nước (có hồ sen tưới cho lúa tươi tốt); từ tình cảm và công sức của con người (người mẹ) một nắng hai sương đổ ra trên đồng ruộng.

Câu 2 trang 140 Tiếng Việt lớp 5: Những hình ảnh nào nói lên nỗi vất vả của người nông dân?

Phương pháp giải:

Em hãy đọc khổ thơ thứ 2 và tìm những hình ảnh nói lên nỗi vất vả của người nông dân.

Trả lời:

Đó là những hình ảnh: 

                  Giọt mồ hôi sa.

                  Những trưa tháng sáu.

                  Nước như ai nấu.

                  Chết cả cá cờ.

                  Cua ngoi lên bờ. 

                  Mẹ em xuống cấy. 

Câu 3 trang 140 Tiếng Việt lớp 5:Tuổi nhỏ đã góp công sức như thế nào để làm ra hạt gạo?

Phương pháp giải:

Em hãy đọc khổ thơ 4 (Hạt gạo làng ta... quang trành quết đất) chỉ ra công sức của các bạn nhỏ.

Trả lời:

Tuổi nhỏ đã ra sức thi đua lao động sản xuất, không kể sáng, trưa, chiều, các bạn luôn có mặt ở ngoài đồng ruộng chống hạn, bắt sâu, gánh phân bón lót, bón thúc, làm cỏ... góp công sức làm ra hạt gạo tiếp tế cho chiến trường. 

Câu 4 trang 140 Tiếng Việt lớp 5: Vì sao tác giả gọi hạt gạo là "hạt vàng"?

Phương pháp giải:

Vàng có quý giá không? Gọi hạt gạo là "hạt vàng" nhằm muốn nói tới điều gì

Trả lời:

Hạt gạo được gọi là hạt vàng, vì hạt gạo rất quý. Có được hạt gạo, con người phải đổ bao nhiêu mồ hôi nước mắt "một nắng hai sương" trên đồng ruộng. Hơn thế, hạt gạo còn đóng góp vào chiến thắng chung của dân tộc trong thời kì chống giặc.

Bài đọc

Hạt gạo làng ta

- Kinh thầy: Sông chia nước của sông Thái Bình, chảy qua tỉnh Hải Dương.

- Hào giao thông: đường đào sâu dưới đất để đi lại được an toàn trong chiến đấu.

- Trành ( còn gọi là giành, xảo): Dụng cụ đan bằng tre, nứa, bằng phẳng, có thành, dùng để vận chuyển đất, đá, phân trâu bò...