Tài liệu tác giả tác phẩm Ca Huế trên sông Hương Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức gồm đầy đủ những nét chính về văn bản như: tóm tắt, nội dung chính, bố cục, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, hoàn cảnh sáng tác, ra đời của tác phẩm, dàn ý từ đó giúp học sinh dễ dàng nắm được nội dung bài Ca Huế trên sông Hương lớp 8.

Tác giả tác phẩm: Ca Huế trên sông Hương - Ngữ văn 8

I. Tác giả Hà Ánh Minh

- Hà Ánh Minh: Là nhà văn, nhà báo xuất sắc, có nhiều bài tùy bút đặc sắc.

II. Tìm hiểu tác phẩm Ca Huế trên sông Hương

1. Thể loại

Ca Huế trên sống Hương thuộc thể loại bút kí (Văn bản nhật dụng).

2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

- Tác phẩm được đăng trên báo: Người Hà Nội.

- Dân ca Huế nói riêng và vùng Thừa Thiên nói chung là một sinh hoạt văn hóa độc đáo của cố đô Huế.

3. Phương thức biểu đạt

Văn bản Ca Huế trên sông Hương có phương thức biểu đạt là thuyết minh.

4. Tóm tắt văn bản Ca Huế trên sông Hương

Xứ Huế nổi tiếng với các điệu hò, mỗi câu hò như gửi gắm những tâm tình, tình cảm của người hò vào đó. Ngoài ra, hò Huế còn thể hiện lòng khao khát, nỗi mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế. Ban đêm, các lữu khách chèo thuyển rồng đi lại trên sông Hương nghe những câu hò quả là một thú vui. Ca Huế được hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình, thể hiện qua hai dòng điệu Bắc và điệu Nam. Ca Huế là thú vui tao nhã, đầy sức quyến rũ.

5. Bố cục văn bản Ca Huế trên sông Hương

- Đoạn 1 (Từ đầu … đến “lí hoài nam”): Giới thiệu sơ lược một số làn điệu dân ca Huế.
- Đoạn 2 (Còn lại): Đêm nghe ca Huế trên sông Hương.

6. Giá trị nội dung

Qua buổi ca Huế trên sông Hương, tác giả thể hiện lòng yêu mến, niềm tự hào đối với di sản văn hóa độc đáo của Huế, cũng là một di sản văn hóa dân tộc cần được trân trọng, bảo tồn và phát triển.

7. Giá trị nghệ thuật

- Thủ pháp liệt kê kết hợp với giải thích, bình luận

- Miêu tả đặc sắc, gợi hình, gợi cảm, chân thực.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Ca Huế trên sông Hương

1. Giới thiệu về dân ca Huế

- Các làn điệu dân ca: điệu, hò, lí, nam,...

- Các loại dụng cụ: đàn tranh, tì bà, tì nguyệt,...

- Đặc điểm của làn điệu của ca Huế:

Thể hiện tâm hồn Huế phong phú, âm thầm, kín và sâu thẳm.

Các bản đàn: Lưu thủy, kim tiền, xuân phong, long hổ.

- Nghệ thuật: Liệt kê → tạo nên nét đặc trưng của, miền đất và tâm hồn Huế

2. Cảnh ca Huế trên sông Hương

- Thời gian: Đêm khuya.

- Không gian: sông nước đẹp, huyền ảo, thơ mộng, trên chiếc thuyền rồng.

→ Khung cảnh và sân khấu đặc biệt của một buổi ca Huế trên sông Hương trong một đêm trăng mơ mộng.

- Ca công nhạc công: trang phục thanh lịch, trang nhã. Nam mặc áo dài the, quần ống thụng, đầu đội khăn xếp. Nữ mặc áo dài, khăn đống duyên dáng.

- Nhạc công: Ngón đàn trau chuốt điêu luyện.

→ Nhạc cụ phong phú. Trang trọng, truyền thống, thanh lịch.

- Cách thưởng thức ca Huế: nghe, nhìn trực tiếp.

- Cảnh Huế về đêm hiện ra với những hình ảnh.

- Thành phố lên đèn như sao sa,

- Cảnh vật mờ đi trong một màu trắng đục.

Trăng lên.

Gió mơn man.

Dòng sông trăng gợn sóng.

Bờ bên kia Thiên Mụ hiện ra mờ ảo.

Tháp Phúc Duyên dát ánh trăng vàng.

→Tâm hồn người xứ Huế qua các làn điệu dân ca thanh lịch, tao nhã, kín đáo và giàu tình cảm.

- Nghệ thuật: Miêu tả, bình luận → Nghe ca Huế trên sông Hương là thú chơi tao nhã, độc đáo.

- Những người nghệ sĩ Huế biểu diễn trên thuyền tài ba, điêu luyện.

IV. Đọc tác phẩm Ca Huế trên sông Hương

Xứ Huế vốn nổi tiếng với các điệu hò, hò khi đánh cá trên sông ngòi, biển cả, hò lúc cấy cày, gặt hái, trồng cây, chăn tằm. Mỗi câu hò Huế dù ngắn hay dài đều được gửi gắm ít ra một ý tình trọn vẹn. Từ ngữ địa phương được dùng nhuần nhuyễn và phổ biến, nhất là trong các câu hò đối đáp tri thức, ngôn ngữ được thể hiện thật tài ba, phong phú. Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh buồn bã, hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung náo nức nồng hậu tình người. Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh. Hò Huế thể hiện lòng khao khát, nỗi mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế. Ngoài ra còn có các điệu lý như: lý con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam.

Đêm. Thành phố lên đèn như sao sa. Màn sương dày dần lên, cảnh vật mờ đi trong một màu trắng đục. Tôi như một lữ khách thích giang hồ với hồn thơ lai láng, tình người nồng hậu bước xuống một con thuyền rồng, có lẽ con thuyền này xưa kia chỉ dành cho vua chúa. Trước mũi thuyền là một không gian rộng thoáng để vua hóng mát ngắm trăng, giữa là một sàn gỗ bào nhẵn có mui vòm được trang trí lộng lẫy, xung quanh thuyền có hình rồng và trước mũi là một đầu rồng như muốn bay lên. Trong khoang thuyền, dàn nhạc gồm đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam. Ngoài ra còn có đàn bầu, sáo và cặp sanh để gõ nhịp.

Các ca công còn rất trẻ, nam mặc áo dài the, quần thụng, đầu đội khăn xếp, nữ mặc áo dài, khăn đống duyên dáng. Huế chính là quê hương chiếc áo dài Việt Nam. Những chiếc áo dài đầu tiên hiện còn được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật cung đình Huế.

Trăng lên. Gió mơn man dìu dịu. Dòng sông trăng gợn sóng. Con thuyền bồng bềnh. Đêm nằm trên dòng Hương thơ mộng để nghe ca Huế, với tâm trạng chờ đợi rộn lòng.

Không gian yên tĩnh bỗng bừng lên những âm thanh của dàn hoà tấu, bởi bốn nhạc khúc lưu thuỷ, kim tiền, xuân phong, long hổ du dương, trầm bổng, réo rắt mở đầu đêm ca Huế. Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi. Tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt làm nên tiết tấu xao động tận đáy hồn người.

Ca Huế hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình, nhã nhạc trang trọng uy nghi nên có thần thái của ca nhạc thính phòng, thể hiện theo hai dòng lớn điệu Bắc và điệu Nam, với trên sáu mươi tác phẩm thanh nhạc và khí nhạc. Thú nghe ca Huế tao nhã, đầy sức quyến rũ.

Đêm đã về khuya. Xa xa bờ bên kia Thiên Mụ hiện ra mờ ảo, ngọn tháp Phước Duyên dát ánh trăng vàng. Sóng vỗ ru mạn thuyền rồi gợn vô hồi xa mãi cùng những tiếng đàn réo rắt du dương. Đấy là lúc các ca nhi cất lên những khúc điệu Nam nghe buồn man mác, thương cảm, bi ai, vương vấn như nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân. Cũng có bản nhạc mang âm hưởng điệu Bắc pha phách điệu Nam không vui, không buồn như tứ đại cảnh. Thể điệu ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương ai oán… Lời ca thong thả, trang trọng, trong sáng gợi lên tình người, tình đất nước, trai hiền, gái lịch.

Nghe tiếng gà gáy bên làng Thọ Cương, cùng tiếng chuông chùa Thiên Mụ gọi năm canh, mà trong khoang thuyền vẫn đầy ắp lời ca tiếng nhạc.

Không gian như lắng đọng. Thời gian như ngừng lại. Con gái Huế nội tâm thật phong phú và âm thầm, kín đáo, sâu thẳm.

Video bài giảng Ngữ văn 8 Ca Huế trên sống Hương - Kết nối tri thức

Xem thêm các bài tìm hiểu Tác giả, tác phẩm Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:

Tác giả - tác phẩm: Thiên trường vãn vọng

Tác giả - tác phẩm: Ca Huế trên sông Hương

Tác giả - tác phẩm: Qua Đèo Ngang

Tác giả - tác phẩm: Hịch tướng sĩ

Tác giả - tác phẩm: Tinh thần yêu nước của nhân dân ta