Với tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 13: Cấu tạo hoá học hợp chất hữu cơ sách Kết nối tri thức hay, chi tiết cùng với bài tập trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Hóa học 11.

Lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 13: Cấu tạo hoá học hợp chất hữu cơ

A. Lý thuyết Cấu tạo hoá học hợp chất hữu cơ

1. Thuyết cấu tạo hoá học 

Năm 1861, Butlerov (Bút-lê-rốp) đưa ra khái niệm cấu tạo hóa học và thuyết cấu tạo hoá học như sau:

- Trong phân tử chất hữu cơ, các nguyên tử liên kết với nhau theo đúng hoá trị và theo một thứ tự nhất định. Thứ tự liên kết đó được gọi là cấu tạo hoá học. Sự thay đổi thứ tự liên kết đó sẽ tạo ra chất khác. 

- Trong phân tử chất hữu cơ, carbon có hoá trị IV. Các nguyên tử carbon không những liên kết với nguyên tử của các nguyên tố khác mà còn có thể liên kết trực tiếp với nhau tạo thành mạch carbon (mạch hở không phân nhánh, mạch hở phân nhánh hoặc mạch vòng). Ví dụ:

- Tính chất của các chất phụ thuộc vào thành phần phân tử (bản chất và số lượng các nguyên tử) và cấu tạo hoá học. Các nguyên tử trong phân tử có ảnh hưởng qua lại lẫn nhau. Ví dụ:

2. Công thức cấu tạo 

a. Khái niệm 

Công thức biểu diễn cách liên kết và thứ tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử được gọi là công thức cấu tạo. 

Ví dụ: Ứng với công thức phân tử C₃H₆O có bốn công trức cấu tạo mạch hở như sau:

b. Cách biểu diễn cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ

3. Đồng phân

Những hợp chất hữu cơ khác nhau nhưng có cùng công thức phân tử được gọi là các chất đồng phân của nhau. Tuy có cùng công thức phân tử nhưng chúng có tính chất khác nhau do có cấu tạo hóa học khác nhau.

4. Đồng đẳng

Các chất hữu cơ có tính chất hoá học tương tự nhau và thành phần phân tử hơn kém nhau một hay nhiều nhóm CH₂ được gọi là các chất đồng đẳng của nhai, chúng hợp thành một dãy đồng đẳng.

Ví dụ:

Sơ đồ tư duy Cấu tạo hoá học hợp chất hữu cơ

B. Trắc nghiệm Cấu tạo hoá học hợp chất hữu cơ

Câu 1: Trong các dãy chất sau đây, dãy nào gồm các chất là đồng đẳng của nhau?

A. CH₃-CH₂-OH và CH₃-CH₂-CH₂-OH.

B. CH₃-O-CH₃ và CH₃-CH₂-OH.

C. CH₄, C₂H₆ và C₄H₈.

D. CH₄ và C₃H₆.

Câu 2: Hợp chất nào sau đây là đồng đẳng của acetic acid CH₃COOH?

A. HCOOH.

B. CH₃COOCH₃.

C. HOCH₂COOH.

D. HOOC-COOH.

Câu 3: Công thức thu gọn nào sau đây tương ứng với công thức phân tử C₃H₄O₂?

A. CH₃COOCH₃.

B. CH₂=CH-COOH.

C. HCOOCH₂CH₃.

D. CH≡C-COOH.

Câu 4: Xác định công thức cấu tạo thu gọn của hợp chất sau:

A. CH₃CH₂CH₂COOH.

B. CH₃CH₂COOH.

C. CH₃CH₂CH₂OH.

D. CH₃CH₂CHOHCHO.

Câu 5: Hai chất có công thức:

Nhận xét nào sau đây đúng?

A. Là các công thức của hai chất có cùng công thức phân tử nhưng có cấu tạo khác nhau.

B. Là các công thức của hai chất có cùng công thức phân tử những có cấu tạo tương tự nhau.

C. Là các công thức của hai chất có công thức phân tử và cấu tạo đều khác nhau.

D. Chỉ là công thức của một chất vì công thức phân tử và cấu tạo đều giống nhau.

Câu 11: Công thức cấu tạo thu gọn nhất của một hợp chất X như sau:

Công thức cấu tạo thu gọn của X là

A. CH₂=CH-CH₂-CH=CH₂.

B. CH₂=C=CH₂.

C. CH₂=CH-CH=CH₂.

D. CH₃-CH=CH-CH₃.

Câu 12: Cho các hợp chất chứa vòng thơm: (X) C₆H₅OH, (Y) CH₃C₆H₄OH, (Z) C₆H₅CH₂OH, (T) C₂H₃C₆H₄OH. Những hợp chất thuộc cùng một dãy đồng đẳng là:

A. X, Z.

B. X, Y, Z.

C. Y, X.

D. X, Y, T.

Câu 13: Chất nào sau đây có đồng phân hình học?

A. $C{H}_3-C\equiv C-C{H}_3.$

B. $C{H}_3-CH=CH-C{H}_3.$

C. $C{H}_{2}Cl-C{H}_{2}Cl.$

D. $C{H}_2=CCl-C{H}_3.$

Câu 14: Cho ba công thức cấu tạo sau:

Kết luận nào sau đây là đúng?

A. X, Y, Z là đồng phân vị trí mạch carbon.

B. X là đồng đẳng của Y và Z; Y và Z là đồng phân cấu tạo.

C. X, Y, Z thuộc ba dãy đồng đẳng khác nhau.

D. X và Y là đồng phân cấu tạo; Z là đồng đẳng của X và Y.

Câu 15: Cho các cặp chất:

(1) CH₃CH₂OH và CH₃OCH₃­

(2) CH₃CH₂Br và BrCH₂CH₃

(3) CH₂=CH-CH₂OH và CH₃CH₂CHO

(4) (CH₃)₂NH và CH₃CH₂NH₂

Có bao nhiêu cặp là đồng phân?

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Xem thêm các bài tóm tắt Hóa học lớp 11 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 12: Công thức phân tử hợp chất hữu cơ

Lý thuyết Bài 13: Cấu tạo hoá học hợp chất hữu cơ