Với tóm tắt lý thuyết Vật Lí lớp 9 Sự phân tích ánh sáng trắng hay, chi tiết cùng với 10 câu hỏi trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Vật Lí lớp 9.

Vật Lí 9 Bài 53: Sự phân tích ánh sáng trắng

A. Lý thuyết Sự phân tích ánh sáng trắng

I. TÓM TẮT LÍ THUYẾT

1. Phân tích một chùm ánh sáng trắng bằng lăng kính

- Lăng kính là một khối thủy tinh trong suốt có ba mặt bên hình chữ nhật, hai mặt đáy hình tam giác thường được mài mờ, ba đường gờ của nó song song với nhau gọi là ba cạnh của lăng kính.

- Chiếu một chùm sáng trắng hẹp đi qua một lăng kính ta sẽ thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau nằm sát cạnh nhau, tạo thành một dải màu như cầu vồng. Màu của dải này biến thiên liên tục từ đỏ đến tím.

    Lăng kính có tác dụng tách riêng chùm sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho mỗi chùm đi theo một phương khác nhau.

2. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD

    Khi cho một chùm ánh sáng trắng phản xạ trên mặt ghi của một đĩa CD, chùm ánh sáng phản xạ cũng được phân tích thành rất nhiều màu sắc khác nhau. Trong chùm ánh sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau.

3. Liên hệ thực tế

    Thỉnh thoảng sau cơn mưa, nhìn về hướng đối diện với Mặt Trời ta có thể thấy được cầu vồng. Ánh sáng trắng của Mặt Trời khi khúc xạ và phản xạ qua các giọt nước liti còn sót lại trên không trung sau cơn mưa đã bị phân tích thành các ánh sáng màu và tạo thành cầu vồng.

B. Trắc nghiệm Sự phân tích ánh sáng trắng

Bài 1: Trong trường hợp nào dưới đây ánh sáng trắng sẽ không bị phân tích?

A. Chiếu tia sáng trắng qua một lăng kính.   

B. Chiếu tia sáng trắng nghiêng góc vào một gương phẳng.   

C. Chiếu tia sáng trắng nghiêng góc vào mặt ghi của một đĩa CD.   

D. Chiếu chùm sáng trắng vào một bong bóng xà phòng.

Lời giải

A, C, D - ánh sáng trắng bị phân tích

B - ánh sáng trắng không bị phân tích mà chỉ bị phản xạ

Đáp án: B

Bài 2: Ánh sáng mặt trời là ánh sáng trắng. Kết luận nào sau đây là đúng?

A. Ánh sáng mặt trời là do các tia sáng màu trắng hợp thành.

B. Ánh sáng mặt trời là do các tia sáng màu đỏ,lục,lam tạo thành.

C. Ánh sáng mặt trời là do các tia sáng màu đỏ cánh sen,vàng,lam hợp thành.

D. Ánh sáng mặt trời là do các tia sáng màu đỏ, da cam, vàng, lục, lam, chàm, tím hợp thành.

Lời giải

Ta có:

Qua sự phân tích ánh sáng trắng qua lăng kính: Chiếu ánh sáng từ nguồn sáng trắng qua lăng kính ta thu được một dải ánh sáng màu xếp liền nhau: Đỏ - da cam – vàng - lục – lam – chàm - tím. (tuân theo định luật khúc xạ)

=> Ánh sáng mặt trời là ánh sáng trắng do các tia sáng màu đỏ, da cam, vàng, lục, lam, chàm, tím hợp thành

Đáp án: D

Bài 3: ãy làm thí nghiệm sau để có thể trả lời câu hỏi của bài. Chiếu ánh sáng phát ra từ một đèn LED lục vào mặt ghi của một đĩa CD rồi quan sát ánh sáng phản xạ từ mặt đĩa theo đủ mọi phía. Ta sẽ thấy những ánh sáng màu gì?

A. Chỉ thấy ánh sáng màu lục.

B. Thấy các ánh sáng có đủ mọi màu.

C. Không thấy có ánh sáng.

D. Các câu A, B, C đều sai.

Lời giải

Chiếu ánh sáng phát ra từ một đèn LED lục vào mặt ghi của một đĩa CD rồi quan sát ánh sáng phản xạ từ mặt đĩa theo đủ mọi phía. Ta sẽ thấy những ánh sáng màu lục.

Vì 1 vật mang màu lục thì khi ánh sáng trắng chiếu vào vật không hấp thụ màu lục (có trong ánh sáng trắng) nên ánh sáng trắng truyền đến mắt ta, ta thấy vật màu lục.

Đáp án: A

Bài 4: Có thể phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau bằng cách cho chùm sáng trắng:

A. Qua một lăng kính hoặc qua một thấu kính hội tụ

B. Qua một thấu kính hội tụ hoặc qua một thấu kính phân kì

C. Phản xạ trên mặt ghi của một đĩa CD hoặc qua một lăng kính

D. Qua một thấu kính phân kì hoặc phản xạ trên mặt ghi của một đĩa CD

Lời giải

Có thể phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau bằng cách cho chùm sáng trắng đi qua một lăng kính hoặc phản xạ trên mặt ghi của một đĩa CD.

Đáp án: C

Bài 5: Chùm sáng trắng là chùm sáng:

A. Có màu trắng

B. Có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau

C. Không có màu

D. Có màu đỏ

Lời giải

Qua sự phân tích ánh sáng trắng  ta rút ra kết luận: Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau.

Đáp án: B

Bài 6: Sự phân tích ánh sáng trắng được quan sát trong thí nghiệm nào sau đây?

A. Chiếu một chùm sáng trắng vào một gương phẳng.

B. Chiếu một chùm sáng trắng qua một tấm thủy tinh mỏng.

C. Chiếu một chùm sáng trắng vào một lăng kính.

D. Chiếu một chùm sáng trắng qua một thấu kính phân kì.

Lời giải

Sự phân tích ánh sáng trắng được quan sát trong thí nghiệm chiếu một chùm sáng trắng vào một lăng kính

Đáp án: C

Bài 7: Lăng kính là:

A. Một khối trong suốt

B. Một khối có màu của bảy sắc cầu vồng: Đỏ - da cam - vàng - lục - lam - chàm – tím

C. Một khối có màu của ba màu cơ bản: Đỏ - lục – lam

D. Một khối có màu đen

Lời giải

Lăng kính là một khối trong suốt hình lăng trụ tam giác.

Đáp án: A

Bài 8: Khi chiếu ánh sáng từ nguồn ánh sáng trắng qua lăng kính, ta thu được:

A. Ánh sáng màu trắng

B. Một dải màu xếp liền nhau: Đỏ - da cam – vàng - lục – lam – chàm – tím

C. Một dải gồm ba màu cơ bản: Đỏ - lục – lam

D. Ánh sáng đỏ

Lời giải

Chiếu ánh sáng từ nguồn sáng trắng qua lăng kính ta thu được một dải ánh sáng màu xếp liền nhau: Đỏ - da cam – vàng - lục – lam – chàm - tím. (tuân theo định luật khúc xạ)

Đáp án: B

Bài 9: Khi chiếu ánh sáng qua lăng kính, nếu sau lăng kính chỉ có một màu duy nhất thì chùm sáng chiếu vào lăng kính là:

A. Chùm sáng trắng

B. Chùm sáng màu đỏ

C. Chùm sáng đơn sắc

D. Chùm sáng màu lục

Lời giải

Nếu sau lăng kính chỉ có một màu duy nhất thì chùm sáng chiếu vào lăng kính là chùm sáng đơn sắc.

Đáp án: C

Bài 10: Hiện tượng nào trong các hiện tượng sau không phải là hiện tượng phân tích ánh sáng?

A. Hiện tượng cầu vồng

B. Ánh sáng màu trên váng dầu

C. Bong bóng xà phòng

D. Ánh sáng đi qua lăng kính bị lệch về phía đáy

Lời giải

Ta có:

- Hiện tượng cầu vồng, ánh sáng màu trên váng dầu, bong bóng xà phòng cũng là hiện tượng phân tích ánh sáng.

- Hiện tượng ánh sáng đi qua lăng kính bị lệch về phía đáy - là do hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Đáp án: D